Vốn là đợi chỗ này đông vui một chút rồi mới bắt đầu bàn linh tinh nhưng xem chừng đợi đến lúc topic này bị quăng vô Cánh Cửa Tử Vong còn nhanh hơn nên khởi xướng luôn vậy. Ai ngang quá muốn góp đôi lời thì xin mời thoải mái.
Thực ra dạo gần đây có dịp để suy nghĩ về HE (Happy Ending) và BE (Bad Ending). Thế nào là 1 HE? Thế nào là 1 BE? Và có vẻ như lằn ranh giữa HE và BE còn chưa đủ mờ nhạt khi giờ đây còn sinh ra đủ thể loại ending như Good Ending (GE), Open Ending (OE), Sad Ending (SE),... đủ làm điên đầu giới viết cũng như giới đọc.
Và trong lúc lang thang giữa mớ suy nghĩ này thì bắt gặp lại được một mẩu hội thoại trong một serie manga tôi rất thích.
"... Is it... a scary story......?"
"Of course not."
"Is it a sad story...?"
"Not at all."
"Then, what kind of story... will it be?"
"After hearing it, you can decide that by yourself."
Có thể khi đọc mẩu hội thoại, bạn không hiểu gì hết, cũng không sao. Tạm gạt qua vấn đề thể loại, nó gợi ra trong tôi một ý nghĩ rằng, vậy với một câu chuyện, ai là người được quyền quyết định nó là HE hay BE?
Đầu tiên chắc chắn là người viết, tác giả, người khai sinh ra câu chuyện đó. Khi bạn là người viết, bạn nắm trong tay toàn quyền sinh sát của một câu chuyện. Nó có thể hay, có thể dở tệ, có thể hạnh phúc, có thể đau lòng, có thể nhẹ nhàng, có thể khô cứng,... tất cả đều do bạn chi phối. Tôi nghĩ, không một ai có thể nhìn vào tác phẩm của mình và nói rằng, tôi không hiểu gì về nó. Bạn có thể không thấu hết tất cả chi tiết, có đôi chỗ bạn viết ra bâng quơ với tư cách một người nhìn, nhưng bạn chắc chắn sẽ phải hiểu gì đó về truyện của mình hơn tất cả những người đọc ngoài kia. Trong đó, dĩ nhiên có cả phần kết. Chắc sẽ có kha khá người giống tôi, viết theo một dòng chảy nào đó, và đến khi cảm thấy đủ sẽ đặt ở đó một dấu kết, không hề đặt nặng truyện mình HE hay BE hay bất kỳ cái E nào khác. Và cũng sẽ có kha khá người suy nghĩ sẵn về cái kết của mình và không chấp nhận một phương án nào khác. Dù là loại nào, tôi nghĩ nếu được hỏi "Fic bạn thuộc loại end nào?", đã là một người viết chắc chắn ai cũng sẽ trả lời được.
Nhưng vấn đề nằm ở bên quyết định còn lại - người đọc. Tôi từng nói, không phải lúc nào người đọc cũng chung suy nghĩ với tác giả. Và ending cũng không phải ngoại lệ. Bạn viết một câu chuyện, bạn nói truyện bạn HE, độc giả bảo không không rõ ràng là BE mà. Vậy ở đây đâu là người đúng, đâu là bên sai? Xét ở vế người đọc trước. Nhiều khả năng độc giả không nắm được mạch truyện, nắm được cảm xúc mà người viết gửi gắm. Đây quả thực là một điều rất đáng buồn. Tôi từng đọc được, khi đọc một câu chuyện, bạn không nên chỉ đọc, bạn cũng cần và phải động não suy nghĩ nữa. Rằng vì sao người viết lại chọn chi tiết này để miêu tả, rằng vì sao nhân vật này lại hành động như thế, rằng mọi thứ diễn ra có hợp lý không,... Tôi thường đùa, đọc truyện giống như giải phẫu vậy, thân là người đọc phải mổ banh câu chuyện đó ra, không được để lại bất kỳ một nghi vấn nào dù là nhỏ nhất. Nếu bạn chỉ đọc không, sẽ giống như bạn đang cố bốc lên một đụm cát, và kết cục sẽ là chẳng nắm được gì.
Tuy nhiên, nhiều khi bên sai lại chẳng phải độc giả. Người viết quả thực là người có quyền năng lớn nhất và cũng đáng ra phải là người hiểu truyện mình nhất. Dù vậy không phải lúc nào điều này cũng có thể xảy ra. Lắm khi người viết do quá tự tin vào tài năng của mình, và mắc phải lỗi lầm cơ bản nhất: hiểu sai chính fic của mình. Bạn bảo truyện mình HE nhưng một người vào nói không phải, là BE, rồi hai người, rồi ba người, rồi n người, tất cả đều nhất trí cho rằng đó là BE. Vậy là lỗi của độc giả ư? Thực ra, theo quan điểm của tôi mà nói, không cần đợi đến người thứ hai, chỉ cần một người có cảm nhận về truyện khác với mình đã là cả một vấn đề cần kiểm điểm lại rồi. Vì thực ra trừ phi người đọc của bạn có trình độ văn hóa cực kỳ thấp, còn đâu nhiều khả năng lỗi sai đã nằm ở cách diễn đạt của bạn rồi.
Lải nhải một hồi dài, chỉ là muốn nói, rốt cuộc một truyện như nào là HE, như nào là BE, tất cả phụ thuộc vào người viết và người đọc. Người viết phải bỏ tâm ra viết, người đọc phải lấy tâm ra đọc, không chỉ là tôn trọng đối phương mà còn tôn trọng chính tác phẩm ấy nữa.